Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
| Τσοτύλι | |
|---|---|
| Χάρτης | |
| Θέση στην Ελλάδα | |
Τσοτύλι
| |
| Πληροφορίες | |
| Περιφέρεια | Δυτική Μακεδονία |
| Νομός | Κοζάνη |
| Δήμος | Δήμος Βοΐου |
| Επίσημος πληθυσμός | 1.596 (2001) |
| Υψόμετρο | 840 http://www.tsotili.gr μ |
Το Τσοτύλι είναι κωμόπολη του νομού Κοζάνης. Βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του νομού, 59 χλμ. Δ της πόλης της Κοζάνης, στην πρώην επαρχία Βοΐου. ΩςΔήμος Τσοτυλίου συγκροτήθηκε για πρώτη φορά με το Ν. 1416/84. Από 1.1.1987 εντάχθηκαν σ΄αυτόν 9 οικισμοί και από 1.1.1997 με το Ν. 2539/97 (Καποδιστριακοί Δήμοι) 35 οικισμοί.Πίνακας περιεχομένων
[Απόκρυψη]Γενικά
Το Τσοτύλι είναι γνωστό για το ιστορικό Γυμνάσιο-Οικοτροφείο που λειτούργησε ήδη από τα χρόνια της τουρκοκρατίας, την εβδομαδιαία αγορά Τσοτυλίου γνωστή στο παρελθόν ως Καρί Παζάρ που γίνονταν και γίνεται κάθε Σάββατο με μεγάλη απήχηση στην ευρύτερη περιοχή, αλλά και με τις πρώτες αντιστασιακές ομάδες μη εαμικών και εαμικών κατά της ιταλικής κατοχής. Οι Ιταλοί αντιδρώντας πυρπόλησαν το Τσοτύλι στις 28 Μαρτίου 1943.
Ονομασία Υπάρχουν πολλές μαρτυρίες για το θέμα του ονόματος του χωριού. Ο Μητροπολίτης Σισανίου Νεόφυτος το γράφει στον κατάλογο των χωριών της δικαιοδοσίας του: "Τζοτήλι" και ως ευηχότερο μετατράπηκε σε Τσοτύλι. Επίσης στο Τουρκικό Βασιλικό Κτηματολόγιο αναφέρεται ως "Τουτζούλ" ενω ο Κωνσταντίνος Αγγελής , καθηγητής στο γυμνάσιο Τσοτυλίου , υποστήριξε πως το Τσοτύλιον λεγόταν "Κοτύλιον" που σημαίνει το κοίλο , το βαθούλωμα - κουτάλι που στα χρόνια της Φραγκοκρατίας ο φθόγγος "κ" αντικαταστάθηκε με το φθόγγο "c" (τσ) και απο Κοτύλιον μετατράπηκε σε Τσοτύλιον.
Πληθυσμιακά στοιχεία
Ο Γάλλος χαρτογράφος, καθηγητής γεωγραφίας σε Οθωμανικό Λύκειο της Κωνσταντινούπολης Αννέ Συνβέτ (Αnne Synvet) το αναφέρει το 1878 ως Τσοντύλιον (Tsontilion) της επισκοπής του Σισανίου που ζούσαν 670 Έλληνες.[1] Το 1928 εγκαθίστανται 86 οικογένειες (339 κάτοικοι) προσφύγων σύμφωνα με τα στοιχεία της της Επιτροπής Αποκατάστασης προσφύγων.
Το ιστορικό Γυμνάσιο-Οικοτροφείο Τσοτυλίου
Το 1871 ιδρύθηκε εκεί το ιστορικό γυμνάσιο από τηΜακεδονική Φιλεκπαιδευτική Αδελφότητα Κωνσταντινουπόλεωςκαι το 1873ανεγέρθηκε το Γυμνάσιο-Οικοτροφείο, γνωστό ως Τσοτύλειος Σχολή, από την παραπάνω αδελφότητα, το οποίο βρισκόνταν υπο την αιγίδα του Πατριαρχείου.
Ο Μητροπολίτης Αγχιάλου και μετέπειτα Σμύρνης Βασίλειος ενίσχυσε την παιδεία,[2] όπως ένα μεγάλο μέρος των χορηγιών διέθεσε για την ενίσχυση του Ελληνικού Γυμνασίου στο Τσοτύλι της Κοζάνης. Το 1928 ανεγέρθηκε χωριστό διδακτήριο ως προέκταση του παλαιού Γυμνασίου- Οικοτροφείου (της σημερινής Μαθητικής Εστίας Τσοτυλίου) που από το 1987 συντηρείται από το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας.
Ο Μητροπολίτης Αγχιάλου και μετέπειτα Σμύρνης Βασίλειος ενίσχυσε την παιδεία,[2] όπως ένα μεγάλο μέρος των χορηγιών διέθεσε για την ενίσχυση του Ελληνικού Γυμνασίου στο Τσοτύλι της Κοζάνης. Το 1928 ανεγέρθηκε χωριστό διδακτήριο ως προέκταση του παλαιού Γυμνασίου- Οικοτροφείου (της σημερινής Μαθητικής Εστίας Τσοτυλίου) που από το 1987 συντηρείται από το Εθνικό Ίδρυμα Νεότητας.
Η πυρπόληση του Τσοτυλίου (28 Μαρτίου 1943)[Επεξεργασία]
Οι πρώτες ενωμένες αντιστασιακές ομάδες, όπως τις έλεγαν, μετά την εξουδετέρωση όλων των μη εαμικών ομάδων που πρώτες εμφανίστηκαν στην περιοχή της Καστοριάς και του Βοΐου από τον Απρίλιο του 1942, εισέρχονταν στα χωριά και αφόπλιζαν τους χωροφύλακες που αρνούνταν να τους ακολουθήσουν. Απέλυαν τους κοινοτικούς άρχοντες και στη θέση τους διόριζαν μέλη του ΕΑΜ ή ανθρώπους της εμπιστοσύνης των τοπικών αρχών.[3] Οι ιταλικές αρχές κατοχής αντέδρασαν με την έκδοση διαταγής που καλούσε όλους τους σταθμούς χωροφυλακής να παραδώσουν τον οπλισμό τους στις πλησιέστερες κωμοπόλεις, όπου υπήρχαν ιταλικές φρουρές, έως τις 4 Φεβρουαρίου (1943). Συνέπεια αυτής της διαταγής ήταν να προσχωρήσουν στις εαμικές ομάδες αρκετοί χωροφύλακες, φοβούμενοι τη σύλληψή τους από τους Ιταλούς, επειδή δεν είχαν σπεύσει να αφοπλίσουν τους ενόπλους μόλις εμφανίστηκαν στην περιοχή.[4] Ο φόβος της συλλήψεως ώθησε επίσης αρκετούς εφέδρους και μονίμους αξιωματικούς ν΄απομακρυνθούν από τις πόλεις και να καταφύγουν στα ορεινά. Οι ενωμένες εαμικές ομάδες εισέβαλαν στο Τσοτύλι το βράδυ της 18ης Φεβρουαρίου σε μια επίδειξη δυνάμεως που κόστισε ακριβά στο χωριό, την οποία είχε εγκαίρως εγκαταλείψει η ιταλική φρουρά της. Οι συλλήψεις, οι ξυλοδαρμοί, η πυρπόληση δημοσίων και κοινοτικών αρχείων, οι δίκες και οι τουφεκισμοί, αλλά και οι «κόκκινοι» λόγοι ηγετών αποσκοπούσαν στον εκφοβισμό των κατοίκων του Βοΐου, πολλοί από τους οποίους, όταν δεν ήταν σε θέση να καταφύγουν στην Κοζάνη ή στη Καστοριά, θεώρησαν σκόπιμο να προσχωρήσουν στο ΕΑΜ και να ενταχθούν στις αντάρτικες ομάδες.[5] Ένα μήνα αργότερα στις 28 Μαρτίου, ισχυρή δύναμη Ιταλών από τη Θεσσαλία εισέβαλε στο Βόϊο για να τιμωρήσει τους Αντάρτες που έσπευσαν να υποχωρήσουν στα γύρω ορεινά και άφησαν τα χωριά της περιοχής στη διάκριση των Ιταλών, οι οποίοι ανενόχλητοι πυρπόλησαν το Τσοτύλι και άλλα χωριά. Οι καπνοί από το άτυχο Τσοτύλι ήσαν ορατοί από τα ανταρτοκρατούμενα χωριά Πεντάλοφος και Δοτσικό.[6]
Παραπομπές-Βιβλιογραφία
- ↑ A. Synvet, Les Grecs de l'Empire ottoman: Etude statistique et ethnographique, Κωνσταντινούπολη, 1878, σελ. 59. (pdf) (γαλλικά)
- ↑ Δημήτριος Σταματόπουλος, «Βασίλειος Σμύρνης, σ.3, 2000»
- ↑ Αθανάσιος Ι. Χρυσοχόου, Η κατοχή εν Μακεδονία, σ .48, τόμ. Α΄, Θεσσαλονίκη 1950-51 (Κατάλογος Αρχείων Ε.Λ.Ι.Α.)
- ↑ Κωνσταντίνος Αντωνίου, Η σλαϋική και κομμουνιστική επιβουλή και η αντίστασις των Μακεδόνων, σ. 84, Θεσσαλονίκη 1950
- ↑ Κωνσταντίνος Τσούμης, Ιστορία της αντίστασης στη Δυτική Μακεδονία (1955) δακτυλόγραφο κείμενο κατατεθεμένο στη Βιβλιοθήκη Κοζάνης το 1979
- ↑ Ιωάννης Κολιόπουλος, Λεηλασία Φρονημάτων, «Πάσα η χώρα εσιδοροφόρει» κεφ. Αντάρτες (σσ. 82-101)
Πηγές
- Α.Ν. Διαμαντόπουλος, «Βασίλειος Μητροπολίτης Σμύρνης 1834-1910».
- Ιωάννης Κολιόπουλος, Λεηλασία Φρονημάτων, «Πάσα η χώρα εσιδοροφόρει», τόμ. Α' κεφ. Αντάρτες (σσ. 82-101), εκδ. Βάνιας, 1994ISBN 960-288-023-6
0 Response to "Τσοτύλι Κοζάνης"